Cách Cúng và Văn Khấn Rằm Tháng Giêng (Lễ Cúng Tổ Tiên)

1.1.  Chuẩn bị mâm cỗ chay cúng Phật ngày rằm tháng Giêng

Một mâm cỗ chay cúng Phật ngày rằm tháng Giêng đúng chuẩn, đầy đủ thường bao gồm những lễ vật sau đây:

(i) Hoa quả.

(ii) Chè xôi.

(iii) Các món đậu.

(iv) Món canh và món xào.

Hiện nay, cúng Phật ngày rằm tháng Giêng còn có thể có chè trôi nước, với ước nguyện mọi việc trong năm đều thuận lợi, hạnh phúc viên mãn. Đặc biệt, mâm cỗ chay cúng Phật ngày rằm tháng Giêng cần phải có đầy đủ màu sắc tượng trưng cho ngũ hành.

1.2. Mâm cỗ mặn cúng Gia Tiên vào rằm tháng Giêng

Mâm cỗ mặn cúng Gia Tiên vào rằm tháng Giêng của những gia đình không theo đạo Phật thường bao gồm đồ mặn, với 04 bát và 06 đĩa (có thể nhiều hơn).

(i) 04 bát sẽ bao gồm: Ninh măng, bát bóng, bát miến và bát mọc.

(ii) 06 đĩa sẽ có: Thịt gà hoặc thịt lợn, giò hoặc chả, nem thính (có thể thay bằng đĩa xào), dưa muối, đĩa xôi hoặc bánh chưng, cùng với bát nước chấm.

1.3. Những lưu ý khi cúng rằm tháng Giêng năm 2025

(i) Đi chùa lễ Phật vào ngày rằm tháng Giêng

Vào ngày 14 hoặc 15 của tháng Giêng, người dân thường lên chùa để lễ Phật, cầu mong bình an và gia tăng phúc thọ. Ngoài ra, Rằm tháng Giêng còn là dịp để mọi người thực hiện các việc thiện, phóng sinh, thả đèn hoa đăng, dọn dẹp bàn thờ và tiến hành lễ cúng gia tiên.

(ii) Không cúng rằm tháng Giêng bằng hoa giả, trái cây giả, đầu lợn, món chay giả mặn

Vì đây là lễ cúng lớn nhất trong năm nên cần kiêng kỵ cúng rằm tháng Giêng bằng hoa giả, trái cây giả, đầu lợn, món chay giả mặn, để tránh thể hiện sự bất kính với thần linh và tổ tiên.

(iii) Những điều kiêng kỵ

- Không để thùng gạo trong nhà lộ đáy: Người xưa tin rằng nếu thùng gạo bị trống vào đầu năm, cả năm sẽ gặp phải đói kém.

- Kiêng câu cá: Theo quan niệm dân gian, việc câu cá vào ngày trăng tròn sẽ mang lại vận xui, vì vậy nên tránh.

- Kiêng nói tục, chửi bậy: Nếu vào ngày Rằm mà nói tục hay chửi bậy, sẽ gặp phải nhiều thị phi.

- Kiêng quan hệ nam nữ: Điều này được cho là sẽ mang đến xui xẻo.

- Không di chuyển bát hương: Trong quá trình lau dọn bàn thờ, tuyệt đối không xê dịch bát hương. Các vật phẩm cúng cần được bày biện gọn gàng, đúng thứ tự và tránh đổ vỡ.

- Hoa và trái cây: Đây là những vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng Rằm tháng Giêng. Các gia đình cần lưu ý không sử dụng hoa, quả giả để dâng lên bàn thờ và không dùng vật phẩm đã qua sử dụng để cúng, vì điều này được coi là bất kính và không thành tâm.

- Tiền cúng: Không nên dùng tiền giả hoặc tiền có nguồn gốc bất chính. Gia đình Việt thường đặt tiền thật lên bàn thờ khi cúng tế, với ngụ ý cầu xin tài lộc và may mắn. Tuyệt đối không dâng tiền giả hay tiền có nguồn gốc từ những hành vi phạm pháp hoặc trái đạo đức.

- Tâm thái khi cúng: Việc thờ cúng tùy thuộc vào tâm, không phải dâng nhiều tiền là tốt, và không dâng tiền không hẳn là xấu. Quan trọng là giữ tâm trong sáng và nhất tâm tin tưởng.

- Không cúng thủ lợn: Theo quan niệm dân gian, mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng có thể bao gồm cả đồ chay và đồ mặn. Tuy nhiên, nếu gia chủ chọn cúng mâm cỗ mặn, cần lưu ý không cúng thủ lợn, vì điều này được xem là hành vi sát sinh vào những ngày đầu năm, có thể ảnh hưởng đến vận phúc của gia đình.

- Kiêng đến nơi âm khí nặng: Trong ngày Rằm tháng Giêng, nên tránh đi đến những nơi có âm khí nặng như mồ mả, nơi hoang vu hoặc bệnh viện, đặc biệt là đối với những người có sức khỏe yếu, vì điều này có thể gây ra vận xui.